دانشمند ایرانی که گوگل را به احترام وادار کرد، خیام و محبوبیتی به پهنای دنیا - مجله بای بلاگ

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش بنیان گروه دانشگاه خبرگزاری خبرنگاران، خیام اخترشناس و نویسنده ایرانی بود که در 28 اردیبهشت 427 در شهر عظیم و تجاری نیشابور به دنیا آمد. وی ستاره شناس، نویسنده، شاعر و ریاضیدان ایرانی است و در ایران بیش از همه به خاطر دستاوردهای علمی اش شناخته می گردد. با این حال خوانندگان انگلیسی زبان بیشتر او را به وسیله ترجمه مجموعه رباعیات (یا کواترین) می شناسند، اثری که در سال 1859 با عنوان آثار خیام، شاعر-اخترشناس ایرانی منتشر شد.

گوگل هر ساله به افتخار این دانشمند عظیم در 17 کشور جهان با نشان دادن تصویر خیام و مهم ترین دستاوردهای او، لوگوی خود را به انیمیشن اختصاصی یا دودل (Doodles) خیام تغییر می دهد. به تغییر موقتی لوگوی اصلی گوگل در صفحه اصلی که در مناسبت های ویژه مانند زادروز افراد سرشناس، سال نو، تعطیلات خاص به جای لوگوی اصلی به کار می رود، گوگل دودل گفته می گردد. با این حال این شاعر و دانشمند در طول عمر خود، همواره مورد محبت قرار نگرفته است. در ادامه بخشی از داستان زندگی او را می خوانید:

زندگی با طعم تحصیل

پدر خیام، ابراهیم خیام، فردی ثروتمند بود. نام مادر وی جایی ذکر نشده است. ریشه های خاندان او هنوز هم مشخص نیست اما بعضی از نویسندگان معتقدند که پدر عمر با تجارت و ساخت چادر، امرار و معاش می کرد، زیرا نام خانوادگی او به معنی چادر ساز یا خیمه دوز است. فرهنگ لغت مشخص دو معنی خیمه دوز و خیمه فروش را برای عنوان خیام آورده است. هر چند خانواده خیام مسلمان بودند اما پدر او در این زمینه چندان سخت گیر نبود و طولی نکشید که ابوالحسن بهمنیار بن مرزبان سالاری ریاضیدان، دانشمند زرتشتی و از برجسته ترین شاگردان ابن سینا را به خدمت گرفت و مأموریت تدریس عمر را به او سپرد.

بدین ترتیب خیام تحصیلات کاملی در رشته های علوم، فلسفه و ریاضیات کسب کرد. در سال 1066، هنگامی که خیام تولد 18 سالگی خود را جشن می گرفت، پدرش ابراهیم دار فانی را وداع گفت. فقط چند ماه بعد معلمش نیز درگذشت. این وقایع نشانگر خاتمه دوره ای از زندگی این دانش آموز جوان بود. او پس از تنظیم امور خانواده، به حرکت خود ادامه داد و زادگاه خود را ترک کرد.

ظهور یک دانشمند

خیام به یکی از کاروان های رایج آن موقع پیوست و در سفری سه ماهه از نیشابور راهی شهر سمرقند، که هم اکنون جزئی از خاک ازبکستان است، شد. او در سمرقند، با حمایت یکی از دوستان پدرش به نام ابوطاهر که قاضی ارشد در این شهر بود و استعداد خارق العاده خیام در اعداد را می دید، رساله هایی را درباره حساب، جبر و واکاوی ریاضی در موسیقی به رشته تحریر درآورد. احتمالاً به دلیل ارتباط خیام با ابوطاهر، شمس المُلک حاکم سمرقند با او آشنا شد. طبق بعضی گزارش ها شمس المُلک به او نهایت احترام را نشان می داد تا حدی که خیام را در بارگاهش کنار خود می نشاند.

احتمالاً در سال 1073 میلادی هنگامی که پیمان صلح بین سلطان ملک شاه، که پیشتر به این قلمرو حمله نموده بود، با شمس المُلک منعقد شد، خیام در دربار حاکم سمرقند حضور داشت. خیام در سن 26 سالگی به خدمت ملک شاه سلجوقی درآمد و سلطان از او دعوت کرد تا به مرکز ایران بازگردد، رصدخانه ای را در اصفهان بسازد و تقویم فارسی را اصلاح کند.

آغازی بر تقویم جلالی

او 18 سال در جغرافیای ایران امروزی زندگی کرد. گفته می گردد خیام در این ایام حقوق بسیار خوبی دریافت می کرد و از سبک زندگی ممتازی برخوردار بود. خیام در طول ایام پیروز شد یک سال (یک سال اعتدالی) را با دقت قابل توجهی اندازه گیری کند. او با بازنویسی تقویم، اولین روز سال در لحظه دقیق عبور از مرکز خورشید در اعتدال شب و روز را مشخص کرد. سلطان سلجوقی تقویم خیام را با عنوان تقویم جلالی، در 15 مارس 1079، یعنی زمانی که خیام 31 ساله بود، به عنوان تقویم رسمی کشور گفت. همچنین گفته می گردد که خیام مدل هایی ساخته است که تئوری گردش زمین را در محور خود نشان می دهد.

زمان مبدأ تقویم جلالی، سال جلوس ملکشاه بر تخت سلطنت بود و اختلاف آن با تقویم هجری خورشیدی 457 سال است. تقویم جلالی با تغییراتی از جمله در مبدأ و طول ماه ها در قالب تقویم هجری شمسی از سال 1329 قمری در ایران به کار رفت و سپس با تغییراتی در قالب تقویم هجری شمسی در سال 1304 هجری شمسی به تصویب مجلس شورای ملی به تقویم رسمی ایران تبدیل شد. طبق بیوگرافی هایی که توسط افراد هم دوره خیام نوشته شده از او به عنوان فردی یاد می گردد که دانش و دستاوردهای علمی اش در زمان خود بی نظیر بوده است.

خیام پس از چند بار خواندن، هر کتابی آن را به خاطر می سپرد و هنگامی که کتاب را به صاحبش پس می داد، می توانست آن را از روی حافظه خود با شباهت چشمگیری بنویسد. وی همچنین یک ریاضیدان بسیار ماهر بود، و آثار ریاضی به جامانده اش شامل نظریاتش در حوزه جبر، معادلات درجات اول و دوم و سوم، هندسه اقلیدسی و خطوط متوازی و آرایش مثلث شکل بسط دوجمله ای و ... مؤید این موضوع است.

زندگی به سبک شاعران دانشمند

خیام در طول زندگی سلطان ملک شاه با حکومت وقت ارتباط بسیار خوبی داشت اما اقبال او پس از به قدرت رسیدن جانشین سلطان ملک شاه یعنی سلطان سنجر به خاتمه رسید. سلطان سنجر چندان به فردی مانند خیام علاقه ای نداشت. البته گفته می گردد زمانی که سنجر هنوز کودک بود، خیام به او بی اعتنایی کرد و این باعث شد که سلطان آینده هرگز خیام را نبخشد. با مرگ ملک شاه، خیام از بارگاه پادشاهی رانده شد و بودجه رصدخانه در نهایت قطع شد. وی سپس به زیارت مکه رفت و از بغداد بازدید کرد. در بازگشت از آنجا راهی نیشابور شد و آنجا کنج عزلت برگزید.

خیام در میان سایر فعالیت هایش، به دلیل سرودن اشعاری منحصربه فرد، شناخته می گردد. رباعیات او نخستین بار در سال 1859 توسط ادوارد فیتزجرالد از فارسی به انگلیسی ترجمه شدند. این اشعار ضمن داشتن گوشه چشمی به پس زمینه های زمانه و مذهب، به توجه بر لذت های زندگی معطوف هستند. خیام از نظر قالب شعری، به کارگیری کلمات و اصطلاحات در میان شعرای هم عصر خود شبیه به هیچ کس نیست و با تمرکز بر بی اعتباری جهان و ناپایداری هستی، با زبانی گزنده بر زاهدان ریاکار می تازد.

بعضی از محققان معتقدند که نویسندگان و شعرای پس از او، اشعاری را با نام خیام منتشر نموده اند. آنها برای اثبات ادعای خود دلایلی همچون نامتناسب بودن بعضی اشعار با پیکره کلی آثار خیام را قید نموده اند.

آرمیده در بستری از شکوفه ها

خیام در سن 83 سالگی و در 12 آذر 510 در نیشابور درگذشت. نظامی عروضی شاعر و نویسنده هم عصر خیام، می گوید عمر عادت داشت بگوید: قبر من در جایی خواهد بود که شکوفه های درختان سالی دو بار روی من می ریزند. هنگامی که عروضی حدود چهار سال پس از مرگ عمر از نیشابور بازدید کرد، به دنبال قبر خیام گشت و آن را دقیقاً در همان جایی یافت که خودش پیش بینی نموده بود. طبق روایت وی، شکوفه ها کاملاً سنگ قبر او را پوشانده بودند.

خیام نیشابوری عظیم دانشمند ایرانی توانست همچون سایر نوابغ ایرانی ، آوازه ای به قدمت تمدن ایران در جهان پیدا کند. کسی که از شرق تا غرب ؛ از اروپا تا آمریکا و خاور دور را درنوردید و توانست جایی در دل مردم ملت های مختلف پیدا کند و امروز از این دانشمند عظیم در همایش های مختلف علمی به عنوان یک دانشمند جریان ساز و خلاق یاد می گردد.

tour-malaysia.ir: تور مالزی ارزان قیمت، تور پنانگ، کوالالامپور، لنکاوی، تور لحظه آخری مالزی را همراه ما باشید.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا