محمدعلی جمالزاده؛ میانجی صلح مردم کوچه و بازار با ادبیات
به گزارش مجله بای بلاگ، روزنامه شهروند: از میدان انقلاب تهران به سمت میدان آزادی، نخستین خیابان مهم جمالزاده است که از خیابان پاستور تا فاطمی امتداد یافته و این بین با خیابان های دیگری، چون آزادی، نصرت، آذربایجان، بلوار کشاورز و جمهوری نیز دارای تقاطع است. هنگام گذر از خیابان جمالزاده شاید به وجه تسمیه آن اندیشیده و این سوال برایتان پیش آمده باشد که محمدعلی جمالزاده کیست و چرا نامش بر خیابان فوق قرار گرفته است؟
اجازه بدهید کمی یاری تان کنیم؛ در نخستین جست وجوی اینترنتی با موضوع محمدعلی جمالزاده به این حقیقت دست خواهید یافت که او پدر داستان نویسی مدرن فارسی است. اما این واقعا به چه معناست؟ شاید قبل از پاسخ دادن به این سوال لازم باشد ابتدا کمی با شخصیتی که موضوع گزارش امروز است، آشنا شوید.
انقلاب مشروطه، قتل پدر و سفر به اروپا
128 سال پیش در چنین روزی، برابر بیست وسوم دی 1270 خورشیدی، سیدمحمدعلی موسوی جمالزاده که امروز از او با عناوینی، چون مترجم و نویسنده یاد می گردد، در اصفهان به جهان آمد. پدر او سیدجمال الدین واعظ از رهبران و روحانیون شهیر دوره مشروطه بود که در سال 1287 خورشیدی نامش در فهرست انتقام محمدعلی شاه نهاده شد و با اینکه برخلاف جهانگیرخان صوراسرافیل و ملک المتکلمین پیروز شد از قتلگاه باغشاه بگریزد، اما در همدان بر اثر خیانت یک دوست به چنگ عمال حکومتی افتاد و در راه بروجرد به قتل رسید.
در این هنگام سیدمحمدعلی 17ساله برای تحصیل در بیروت به سر می برد و این واقعه تصمیم پیشین او برای گذراندن تحصیلات تکمیلی در اروپا را جلو انداخت. محمدعلی جمالزاده در سال 1288 خورشیدی از راه مصر راهی فرانسه شد و به توصیه ممتازالسلطنه وزیرمختار ایران در پاریس شهر لوزان سوییس را برای زندگی و همچنین تحصیل برگزید. او پس از اخذ مدرک حقوق، سوییس را به عنوان مأوای دایمی خود برای زندگی انتخاب کرد و این تصمیم را به یاری ازدواج با یکی از هم کلاسی های سوییسی اش رسمیتی دوچندان بخشید.
محمدعلی جمالزاده بیشتر عمر خود را دور از وطن سپری کرد و به عبارتی فقط 13 سال از مجموع 106 سال عمر خود را در ایران گذراند، اما این باعث نشد علاقه او به زبان فارسی و کوشش هایش برای بسط و گسترش فرهنگ و ادب ایران با وقفه روبرو گردد. این هدفی بود که جمالزاده از ابتدا برای خود مشخص نموده بود و علی رغم تحصیلاتش در رشته حقوق هیچ مطلب حقوقی به رشته نگارش درنیاورد.
رهانیدن ادبیات فارسی از دشوارخوانی
این حقیقت که محمدعلی جمالزاده در کنار عظیم علوی و صادق راهنمایی از بنیان گذاران ادبیات داستانی معاصر فارسی قلمداد می شوند، به نوعی ریشه در کوشش های این سه خصوصا جمالزاده در پالایش نثر فارسی و کوشش برای همه فهم کردن آن دارد. او با انتشار مجموعه داستان یکی بود یکی نبود در سال 1300 خورشیدی نام خود را به عنوان بنیان گذار سبک رئالیسم در ادبیات فارسی و همچنین نخستین مبدع داستان کوتاه فارسی در تاریخ ادبیات ایران ثبت کرد.
جمالزاده در یکی بود یکی نبود از نثر فاخر فارسی که تنها ادبا و فضلا توانایی خواندن و درک آن را داشتند، فاصله گرفت و ادبیات خود را به زبان مردم کوچه و بازار نزدیک کرد. در واقع زبان برای او موضوع نخست و اهم از محتوا بود، زیرا عقیده داشت متن ابتدا باید خوانده و فهمیده گردد تا بتواند اثر خود را بگذارد. به آغاز داستان فارسی شکر است از مجموعه یکی بود یکی نبود توجه کنید: هیچ جای جهان تر و خشک را مثل ایران با هم نمی سوزانند.
پس از پنج سال در به دری و خون جگری هنوز چشمم از بالای صفحه کشتی به خاک پاک ایران نیفتاده بود که آواز گیلکی کرجی بان های انزلی به گوشم رسید که بالام جان، بالام جان خوانان مثل مورچه هایی که دور ملخ مرده ای را بگیرند، دور کشتی را گرفته و بلای جان مسافران شدند و ریش هر مسافری به چنگ چند پاروزن و کرجی بان و حمال افتاد... داستانی ملموس، با شخصیت های واقعی و زبانی قابل فهم و عامیانه سبب شد تا این مجموعه داستان به حق سرآغاز داستان نویسی مدرن ایران لقب بگیرد.
منابع: برگزیده آثار محمدعلی جمالزاده نشر شهاب ثاقب و صد سال داستان نویسی در ایران نشر چشمه
منبع: برترین هاbestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا
دور زمین: دور زمین: سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده!