پوسترهای تئاتر، هنر قدر نادیده - مجله بای بلاگ

باشگاه خبرنگاران پویا - احسان زیورعالم

این روزها گالری های صبای فرهنگستان هنر میزبام نمایشگاه پوستر تئاتر فجر است. جایی دنج برای قدم زدن میان مخلوقات هنری یک سال ایران. آثار گرافیکی که مختص به تهران نمی گردد. از گوشه گوشه ایران ارسال و انتخاب شده اند تا برشی باشد از شرایط هنر گرافیک در سراسر کشور. پوسترهایی که می توانند با ما از دنیا خود یا دنیا بینی خاستگاه خود سخن بگویند. پوسترهایی که مهمترین راهنمایان مخاطبان تئاتر در اولین گام انتخاب هستند. پوسترهای تئاتر اما مظلوم واقع می شوند.

در حالی که سالن های متعدد تئاتری میزبان نمایش ها هستند و رسالت تئاتری جشنواره در آن مکان ها ممکن می گردد؛ کمی دورتر از تئاتر شهر، گالری های صبا نمی تواند برای مخاطب وسوسه برانگیز باشد. البته مشکل تنها به مخاطب ختم نمی گردد. برای محققان حوزه گرافیک هم نمی تواند جذابیت ایجاد کند؛ اما چرا؟ روز گشایش نمایشگاه جز افراد دخیل در امر برگزاری، خبری از بزرگان و شاخصان طراحی پوستر نیست. خبری از دانشجویان و اساتید نیست. خبری از یک سخنران عملی نیست. خبری از یک راهنمای فرهنگی در باب پوسترها نیست. پوسترها تنها آویزان اند و به ما خیره.

پوسترهای تئاتر اما واقعیت مهمی را فریاد می زنند که کمتر مورد توجه قرار می گیرند. کافی است آنها را با پوسترهای سینمایی یا رویدادهای فرهنگی ریز و درشتی قیاس کنیم که در سراسر شهر، بر بنرها، بیلبوردها یا استندها خودنمایی می نمایند. پوسترهای تئاتر اما هنوز به شکل سنتی با فرهنگ چاپ گره خورده است و در عین واحد خود را درگیر شرایط فضای مجازی نموده است. شرایطی که پوستر در یک فرایند چند ثانیه ای به یک انیمیشن بدل می گردد و عناوینی چون سینماتوگراف و موشن گرافیک بر سینه اش نصب می گردد.

پوسترهای تئاتر برخلاف پوسترهای سینمایی خودنما نیستند. درگیر خودشیفتگی چهره بازیگرانش نیست. پوسترها گرافیک خالص هستند. شبیه هم نیستند. کافی است نگاه کنید که چه رقابتی در تکنیک وجود دارد. از کالیگرافی تا چاپ زینک. هر گرافیستی کوشش می نماید امضای خودش را داشته باشد. برای مخاطبان عمومی پوسترهای تئاتر قابل تشخیص است که برای مثال کدام اثر متعلق به سیاوش تصاعدیان است. بخش مهمی از پوسترها مؤلف محور هستند. مسئله ای که در پوسترهای سینمایی به چشم نمی آید. پوسترهای سینمایی در بهترین حالت Low-Copyهای فیلم های درجه دو هالیوودی هستند. همه در یک فرم، سه رخسار در میانه و چند المان از فیلم در پس زمینه. اما پوسترهای تئاتر مستقل از محتوای نمایشی هستند.

مشکل از همین جا آب می خورد. پوسترهای تئاتر هنر مستقلی هستند که قرار است به عنوان پیرامتن به تئاتر الصاق گردد؛ اما در نهایت این تئاتر است که دیده می گردد. تئاتر متن است؛ اما واقعیت آن است که پوستر متنی مستقل است. کسی این را نمی گوید. کسی برای این استقلال تره خُرد نمی نماید. پس پوستر از بستر تئاتریش جدا می گردد و در گوشه ای تبعیدی به نمایش گذاشته می گردد. اجازه عصیان و شورش به پوستر داده نمی گردد. پوستر کنج عزلتی می گزیند و چون کودکی به فرزندی پذیرفته شده، آویزان می ماند. این بد روزگار است.

کافی است به پوسترها خیره شوید. به ریزه کاری بعضی از آنان توجه کنید. می توان دید که پوسترها به چه کمالی رسیده اند. از همان زمانی که فریدون آو در کارگاه نمایش پوستر می ساخت و بر پایه ملاک های زبانی و فرمی نمایش هایی آن روزگار، اثر هنری می آفرید تا به امروز پوستر تئاتر خود جریان ساز گرافیک ایران بوده است. مهمترین شخصیت های گرافیک ایران از ممیز تا حقیقی، از شیوا تا مشکی، در خلق پوستر تئاتر حضور مؤثر داشتند. این مهم درمورد سینما صادق نیست. پس پوستر تئاتر برشی از یک تاریخ هنری است. کسی بدان توجه ننموده است. اگر به کتاب صدسال اعلان و پوستر فیلم در ایران مسعود مهرابی دقت کنید می توان دید که چگونه سینما در یک دگماتیسم هنری اسیر است. همه چیز در چنته ذائقه بازار است و چندان پوسترها با جریان روز فرهنگی و هنری همراه نیست.

در مقابل پوستر تئاتر گگردده به جریان نگاه نموده و اساساً در برهه هایی جریان ساز بوده است. مصداق این سخن نمایشگاه دیگری است در نزدیکی مجموعه صبا، نمایشگاه چهل سال اسناد تئاتر که مجموعه ای از مهمترین آثار گرافیکی ایران در آن به نمایش گذداشته شده است. سیر تکوینی هنر گرافیک حداقل از سال 1357 تا به امروز مشهود است. اینکه چگونه از جریان کانستراکتیویسم برآمده از جریان های شوروی سابق یا هنر سوسیالیستی ابتدای انقلاب به مینی مالیسم این روزها می رسیم. یا اینکه چگونه در برهه هایی از تاریخ بازگشت به سنت رقم خورده است و جریان پست مدرن را رقم می زند. نمایشگاه پوستر فجر حاوی بسیاری از این موارد است. اما می توانید پوستر سینمای خاصی را نام ببرید که از بازگشت به سنت گرافیکی ایرانی بگوید. من که ندیده ام.

آنچه در نمایشگاه پوستر تئاتر فجر اتفاق افتاده است یک فرصت مطالعاتی است. فرصتی برای دریافت دنیا گرافیست های جوانی که آینده درخشانی دارند. هنرمندانی که از جریان دنیای گرافیک دور نیستند و ارتباط معنای و معنوی قابل مشاهده ای با سنت های سابق گرافیک ایران دارند. کاش نمایشگاه پوستر را کمی جدی تر می گرفتیم.

tour-malaysia.ir: تور مالزی ارزان قیمت، تور پنانگ، کوالالامپور، لنکاوی، تور لحظه آخری مالزی را همراه ما باشید.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا