یک روز با سازندگان واکسن کرونا - مجله بای بلاگ

همشهری در ادامه می نویسد: در راهرویی که سراسر سفیدرنگ است با کفپوش زرد، ده ها نفر پشت اتاق های در بسته و ایزوله در حال پیش بردن فرایند فراوری واکسن کرونا هستند. در مرکز تحقیق و توسعه فراوری واکسن کرونا، در ها همه رمز ورود دارند؛ جایی که ویروس کرونا را مانند پازلی قطعه قطعه نموده اند و هر قطعه اش را به متخصصانی داده اند تا ساختارش را بشناسند و برای از بین بردنش با دارو های نوترکیب کوشش نمایند؛ کوشش هایی که محققان ایرانی می گویند ثمر داده و فاز حیوانی آن در مراحل خاتمهی تست است.

نزدیکی های ساعت 11 صبح، هوا تب نموده و در محوطه کارخانه فراوری دارو کمتر رفت وآمدی دیده می گردد و اندک افرادی که در ترددند، دنبال کار خودشانند و کسی به ما که غریبه ای هستیم میانشان کاری ندارد. بیشتر آن هایی که دیده می شوند دخترانی جوانند با روپوش سفید به تن مانند پرستارانی که تصویرشان در بیمارستان های کرونازده زیاد دیده می گردد. راستا حرکت آن ها به ساختمانی می رسد که در هر اتاقش دست ها و چشمانی درگیر رمزگشایی کووید-19 هستند. ساختمان عقب نشینی نموده و ایستاده در نقطه ای دنج، بدون تابلویی خاص یا هدایت برای غریبه ها.

ورودی ساختمان 2، یک در عظیم اتوماتیک دارد. سمت راست سالنی تنگ و ترش قرار گرفته است که بیشتر رفت وآمد افراد عادی از آنجا انجام می گردد. مدیرکارخانه فراوری دارو، حسین جوادی مهر، مردی است جاافتاده. پشت ماسک سفیدی که به صورتش زده جلوی دفتر کارش که کنار در ورودی است، به استقبال آمده. دفترش نقلی است بدون وسیله اضافه و به اندازه ای که به زحمت می توان 5 نفر را در آن جا داد.

جوادی مهر می گوید: از زمانی که کرونا آغاز شد، چند گروه از محققان ایرانی در قالب 4 پلتفرم فراوری واکسن با هسته های علمی مختلف، فراوری واکسن برای کرونا را کلید زده اند. فراوری واکسن در ایران تقریبا همزمان با سایر کشور های دنیا آغاز شد. محققانی که روی این پروژه کار می نمایند از دانش آموختگان برجسته شیمی، میکروبیولوژی، داروسازی و سایر رشته های مرتبط هستند و تعدادی از آن ها هم محققان ایرانی هستند که در جریان شیوع کرونا علاقه مند به فراوری واکسن و فعالیت داخل کشور بودند و بعضی از آن ها از خارج کشور به ایران بازگشته اند تا در این کار مشارکت داشته باشند.

از نظر فرایند فراوری واکسن گروهی که او در این کارخانه فراوری دارو دور هم جمع نموده است، جلوتر از گروه های دیگر است: این کارخانه برای ساخت دارو های هایتک هدف گذاری و راه اندازی شده بود. پیش از بروز و شیوع کرونا پیروز شده بودیم واکسن آنفلوآنزا را بسازیم و به دلیل اینکه زیرساخت های فراوری این واکسن از قبل آماده بود در بحث ساخت واکسن کرونا کارمان را خیلی زود آغاز کردیم. اگر این تجهیزات نبود، شاید مدت ها طول می کشید بتوانیم کار تحقیقات برای ساخت واکسن را آغاز کنیم.

جوادی مهر معتقد است؛ ایران در فرایند فراوری واکسن همگام با کشور های دیگر در حال پیشرفت است: ما پیشروترین گروه در کشور و خاورمیانه هستیم که داریم روی فراوری واکسن کار می کنیم. الان دست کم 100 محقق برجسته در ایران بر فراوری واکسن متمرکز هستند و اطلاعات خود را به خط مقدم فراوری نماینده واکسن منتقل می نمایند.

گفت وگوی شیشه ای

بخشی از فرایند فراوری واکسن کرونا در سالنی بسیار خنک، بی روح، اما پرنور می گذرد؛ سالنی که بوی تمیزی از دیوار های سفید یخی اش به مشام می رسد. در هر دو سوی سالن، اتاق ها در نظمی هندسی وار، درست روبه روی هم قرار دارند و هر کدامشان پنجره ای عظیم دارند رو به چشم انداز اتاق.

این پنجره های عظیم کارکرد دیگری هم دارند، برای محققان چیزی شبیه دفترچه یادداشت اند. جایی برای نوشتن عدد ها و فرمول ها، جمله ها و کلمه های ضروری و البته بیشتر از آن هستند.

حرف زدن در لابراتوار ها قواعد سختگیرانه ای دارد؛ همانطور که راه رفتن. به همین دلیل است که این شیشه های عظیم فضای عمومی و شفافی هستند برای مسئولان و اعضای دیگر تیم های تحقیقات که روی آن ها بنویسند، یادداشت بگذارند و سؤال بپرسند. گفتگو بدون شکستن سکوت ممتد راهروها؛ نوعی گفت وگوی بدون مزاحمت.

اولین پنجره رو به اتاق کنترل کیفیت است. همه آزمایش ها و موادی که برای تحقیق در فراوری واکسن کرونا استفاده می گردد باید از این واحد تأیید استاندارد بگیرد. پس از فراوری مواداولیه واکسن هم باید دوباره محصول فراوری شده در این اتاق تست کیفیت گردد.

زهرا، مسئول کنترل کیفیت، زنی است با قد و قواره ای متوسط، چشمانی قهوه ای و لباسی به رنگ آزمایشگاه. بیوتکنولوژی خوانده و فارغ التحصیل دانشگاه شهید بهشتی است. 6 سال است در شرکت سازنده واکسن کار می نماید و برای اینکه مسئول کنترل کیفیت پروژه واکسن کرونا گردد، شورای داوری مؤسسه بعد از آزمون های مختلف و سخت، او را انتخاب نموده است. سرگرم کار با ال پی سی های چند طبقه ای است که می گوید نمونه اش حتی در کشور های ثروتمند منطقه و حتی بعضی کشور های اروپایی پیدا نمی گردد. ال پی سی دستگاهی است که مو را از ماست بیرون می کشد و با دقتی مثال زدنی کوچک ترین خطا را در کیفیت مواداولیه یا محصول فراوریی نشان می دهد.

خانم دکتر، از مانیتوری که پر شده با جدول های شلوغ زرد، سبز و قرمز چشم بر نمی دارد. رنگ های اصلی هر کدام از اتفاقی خبر می دهند: هر دارویی باید استانداردی به اسم فارماکوپه داشته باشد. این استاندارد معیاری دنیای است و همه باید آن را رعایت نمایند. LPS و HPS موجود و همینطور دی فکتور ها و ac، با آنالیز مواد، توانایی اثرگذاری واکسن و آنالیز خطا در کیفیت مواداولیه نمی گذارند ماده ای بی کیفیت در فرایند فراوری واکسن یا دارو وارد چرخه فراوری گردد. این تجهیزات به روز و مدرن اند و در کشور فقط یکی، دو نمونه از آن ها وجود دارد.

اتاقی که مدیر کنترل کیفیت در آن کار می نماید، عظیم است و اتاق کوچک دیگری در آن پیش بینی شده مختص نگهداری از انبوه فیش ها، پوشه ها و یادداشت ها؛ یادداشت هایی مستند به تجربه های کاری فراوری واکسن، توضیح واکنش به مواد استفاده شده برای فراوری محصول و پیروز یا ناپیروز بودن روش آزمایش. فیش ها و گزارش ها برای محققان در تیم های بعدی راهگشاست و از دوباره کاری آن ها در راستای که یک بار پیموده شده است جلوگیری می نماید.

همه محصولاتی که فراوری می گردد، در اتاق خاصی نگهداری می گردد. باکتری یا ویروس در شرایط عادی ممکن است ماده سمی تب زا داشته باشد و در مراحل استرلیتی باید تمام میکروب ها را از هم جدا کرد تا عامل تب زا نداشته باشد؛ فرایندی که اگر به درستی طی نگردد اثر واکسن را از بین می برد.

لطفا خیلی راه نروید

دما بین 20 تا 25 و رطوبت زیر 60 درجه است و هوا بسیار مطلوب. بخش استریل شرکت، تمیزتر و یکدست سفید است. دمای محیط کمتر شده و رطوبت هم به حداقل ممکن رسیده است. هر اتاق دستگاهی دارد که برای ورود به آن باید رمز ورودش را بلد بود. شاید افزایش مراقبت ها به دلیل ویروسی بودن بخش است و باید احتیاط ها و تردد را محدود کرد. بخش تست های سلولوژی مهم ترین قسمت این بخش است.

عباس زاده 34 ساله با قدی بلند و ته ریشی که صورتش را مردانه تر نموده است، متخصص دامپزشکی است و 4 سال است با حیوانات مختلف برای تزریق انواع واکسن ها کار می نماید. او مسئولیت تزریق، خون گیری، جراحی و انجام تست های حیوانی واکسن کرونا روی حیوانات را بر عهده دارد. در فضای کوچک آزمایشگاهی تست حیوانی، تردد و حرکت افراد باید حداقلی باشد.

متخصصان این بخش می گویند هر حرکت یا یک قدم راه رفتن یک میلیون پارتیکل یا غبار را از روی زمین به هوا بلند می نماید و این غبار می تواند بر نتایج آزمایش محققان اثر منفی بگذارد. در چنین شرایطی، عباس زاده همه فعل و انفعالات حیوانی که واکسن به او تزریق شده را زیرنظر دارد.

خانواده موش های سفید، نخستین دریافت نمایندگان واکسن های فراوریی محققان ایرانی بوده اند. عباس زاده می گوید خانواده موش ها از وقتی واکسن گرفته اند، حالشان خوب است: اول واکسن را به موش تزریق کردیم. حیوان آنتی بادی فراوری کرد و بیمار نشد. حال موش سفید آزمایشگاهی ما، الان خیلی خوب است. حیوان پس از تزریق واکسن از نظر رفتاری، خورد و خوراک و وزن گیری کنترل شده است و حتی بازیگوشی و گوشه گیری حیوان آنالیز می گردد. عباس زاده می گوید: دوره 3 روزه خطر مدت هاست که گذشته و حیوان مسئله ای ندارد. مرحله بعد تست واکسن روی حیوان های عظیم تر است.

هرچند تست روی موش مثبت بود، اما استرس زیادی روی تیم محقق و تزریق نماینده واکسن وجود دارد. بعد از خون گیری، خون حیوان باید وارد بخش سلولوژی گردد و مقدار آنتی بادی و دوز هایی که استفاده شده است آنالیز گردد. اگر دوز واکسن به حد مطلوب برسد، آن موقع واکسن جواب می دهد و دوز مناسب برای واکسن مشخص می گردد.

سختگیری های بهداشتی

هر چه به بخش فراوری نماینده واکسن نهایی نزدیک تر می شویم هوا خنک تر و رطوبت کمتر می گردد. اتاق لاک یا پاکسازی اتاقی است که هر فرد قبل از ورود به بخش فراوری واکسن، باید لباس خود را در آن تعویض کند تا مانع ورود ویروس به داخل بخش گردد؛ اتاقی با یک رختکن و کلی مواد ضد عفونی نماینده، دستکش، کلاه و لباس مخصوص.

با لباس شخصی نمی گردد وارد بخش فراوری واکسن شد. اتاق تنگ است و در هر 2 سمتش یک در وجود دارد. هیچ وقت هر دو در با هم باز نمی شوند تا مکش هوا سبب انتقال ویروس بخش ضد عفونی نشده به بخش فراوری واکسن نگردد. اما این خاتمه ماجرا نیست. پوشیدن لباس های آبی شبیه پزشکان اتاق عمل، مجوز اولیه برای ورود به بخش فراوری واکسن است. بلافاصله پس از پوشیدن لباس باید وارد اتاقک باریکی شد که به زحمت 2 نفر همزمان با هم در آن جا می گیرند.

روی لباس های یکدست آبی تازه پوشیده شده، باید دوباره لباس آبی کم رنگی پوشید که ضد عفونی شده و بسته بندی است. لباس روی لباس و ماسک روی ماسک زده می گردد. نفس کشیدن با ماسک هایی که حداقل 7 لایه دارند کار سختی است. لباس ها 4 تکه اند و هر تکه اش را باید جدا جدا پوشید و از تماسش با زمین زرد رنگی که هر 2 ساعت یک بارضد عفونی می گردد جلوگیری کرد. دردسر های پوشیدن این لباس یادآور مشقتی است که پرستاران و کادر درمان هر روز در بخش های بیماران مبتلا به کرونا تحمل می نمایند.

گرمای بدن بلافاصله زیاد می گردد و داخل لباس کوره پرحرارتی است که تب دارد. لباس ها طوری طراحی شده که ویروس راهی برای نفوذ به بدن پیدا نکند. محققان در این شرایط 8 ساعت باید کار نمایند؛ ایستاده با کمترین حرکت و بیشترین مراقبت. دمای هوا پایین تر از سالن قبل است و عدد 18.5 درجه را برای تحمل پذیر کردن شرایط سخت کار نشان می دهد؛ لباس هایی که از تن به در کردنش طول می کشد و پوشیدن دوباره اش مرثیه ای است برای محققان که کسی حاضر نیست روزی 2 بار تکرارش کند.

سانتریفیوژ های فعال

میثم در دانشگاه صنعتی اصفهان رشته بیوتکنولوژی خوانده و وظیفه اش آنالیز چند تکه از پازل ویروس کروناست. در بخشی که او کار می نماید خبری از خود ویروس نیست. برای فراوری واکسن، یک ویروس را قطعه قطعه می نمایند و به شکل یک پازل، هر تکه اش را دست محققی می دهند تا آناتومی و اجرای آن را شناسایی کند. هر تکه هم برای خودش داستانی دارد که باید در سانتریفیوژ های مخصوصی آنالیز گردد.

میثم وظیفه اش آنالیز نمونه دی ان ای ویروس و جداسازی و استخراج آن است. می گوید در مرکز فراوری واکسن دنبال فراوری داروی نوترکیب تازه ای برای مقابله با کروناست: یکی از ژن های ویروس کرونا، دی ان ای است. اسم محصول ما دی اکسین است که می تواند ایمنی جنرال و سلولی را در بدن افراد ایجاد کند.

قسمتی که او کار می نماید، پر از ویروس و باکتری ضعیف شده است. تهدیدی که مدت هاست بر زندگی اش سایه انداخته است. میثم معتقد است باید با ویروس زندگی کرد اما، ایمن و با رعایت بهداشت فردی و کاری: پوشش و دستورالعمل هایی که داریم را رعایت می کنیم. پوشش های زیادی هم داریم. با پوشش ها و دستورالعمل های سختگیرانه ای که داریم، ریسک ابتلا را کم می کنیم، اما در خانه هم اقدامات خاصی باید انجام داد تا اهالی خانه مبتلا نشوند.

نتیجه کوشش هایی که او و دیگر همکارش می نمایند، محلولی است که در آمپول های تست واکسن قرار می گیرد. محلولی که روی موش ها خوب جواب داده و نشانه ای است از اینکه او و همکارانش کارشان را درست انجام داده اند: وقتی گفتند تست اولیه روی حیوان مثبت است به کار خودمان باور بیشتری پیدا کردیم. می دانستیم کارمان بالاخره نتیجه می دهد. خدا را شاکریم که نتیجه همه آزمایش ها تا الان خوب بوده.

فراوری واکسن باید به قدری باشد که احتیاج ها را تامین کند. برای این کار باید هم فراوری بالا باشد هم مالی باشد هم احتیاج کشور را تامین کند. برای فراوری واکسن در محیط آزمایشگاهی 200 لیتر از ماده اولیه واکسن فراوری شده است. اگر قرار باشد احتیاج کشور به واکسن تامین گردد و برای اهداف انسان محبت آمیز به خارج کشور صادر گردد باید خط فراوری واکسن را هم طراحی و اجرا کرد. خط فراوریی که در یک شهرک دارویی تقریبا تکمیل شده و به زودی آماده بهره برداری می گردد. شاید برای این کار احتیاج به استفاده از دانش و تجربه کشور های دیگر مهم باشد.

میثم می گوید: درعلم بیوتکنولوژی باید از همه اتفاقات و مقالات استفاده کرد. تجهیزات و فناوری فراوری الان در سطح بالاست. ما 20 سال است که نوترکیب ها را داریم و 10 سال است که داریم صنعتی آن را فراوری می کنیم و در فرایند واکسن کرونا حتما این را با کشور های دیگر به اشتراک می گذاریم.

آنطور که رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا می گوید، فراوری واکسن کرونا در کشور هنوز در فاز قبل از کارآزمایی بالینی (Clinical trial) است، یعنی فاز مطالعات حیوانی آن رو به خاتمه است. زمانی یک واکسن وارد فاز تست انسانی می گردد که خط فراوری آزمایشگاهی آن واکسن راه اندازی شده باشد. زمانی می توان گفت واکسنی وارد تست انسانی شده که سازمان غذا و دارو، واکسن مورد نظر را از خط فراوری آن تهیه و روی انسان تست کند.

sahandblog.ir: سهندبلاگ، سیستم مدیریت محتوای سهند

sale-blog.ir: مجله وبلاگ فروش | ارائه نرم افزارهای مدیریت وبسایت

banima.ir: بانیما | مجله گردشگری و مسافرتی بانیما

kurdeblog.ir: وبلاگ سرگرمی و بازی، مجله سرگرمی