حوله های فراموش شده - مجله بای بلاگ

به گزارش خبرنگاران به نقل از چاردیواری روزنامه خبرنگاران، همین کنجکاوی هایی اولیه باعث شد تا با لیلا منصوری، مسؤول این صفحه چشم نواز همکلام شویم تا خیلی زود متوجه شویم که ما با یک کارآفرین روستایی روبه رو هستیم که هنر قدیمی و سنتی توبافی را به شکلی نوین ارائه نموده است، اتفاقی که مخاطبان زیادی هم از این نوآوری استقبال نموده اند.

چرا خراشاد؟

همه چیز از دوران دانشجویی لیلا منصوری و اردوهای جهادی اش آغاز شده است. اردوهایی که با هدف کارآفرینی روستایی برگزار می شد و امروز و بعد از گذشت سال ها، خانم منصوری در راهی که در آن قدم گذاشته بود پایدار ماند. خودش این طور تعریف می نماید: از آنجا که من در دوران دانشجویی در فعالیت های جهادی مشغول بودم و دغدغه کارآفرینی داشتم، همواره به دنبال این بودم که بعد از فارغ التحصیلی یکی از روستاهای کشور را انتخاب کنم و کاری متناسب با توان مردمان آنجا راه بیندازم و آن را گسترش بدهم. و خب انگار چون هدف خوبی در سر داشته است، خدا راه را برایش هموارتر هم نموده است: همان شد که من با همسرم که اصالتا خراشادی است، ازدواج کردم و ایده راه اندازی کسب وکاری با تمرکز بر هنر توبافی این منطقه را او به من داد. در واقع من بعد از ازدواج بود که اصلا فهمیدم توبافی چه هست و چه کاربردی دارد! هنری که اهالی روستا با موادی نخی، پارچه هایی دستباف می بافند و به عنوان حوله از آن استفاده می نمایند؛ البته این طور که معلوم است، این روزها دایره استفاده از این هنر دیگر محدود به حوله نمی شود و کاربردهای متنوع دیگری هم پیدا نموده است: خراشاد نام یکی از روستاهای خراسان جنوبی است، روستایی که به خاطر هنرپارچه بافی سنتی یا همان توبافی اش، ثبت جهانی شده است. این را خانم منصوری می گوید که برای تمرکز بر کارآفرینی و توسعه کارآفرینی، منطقه به منطقه گشته است و درنهایت به خراشاد و هنر توبافی رسیده است. بالاخره آنها کار را با دوستان و بستگانشان که در روستای خراشاد، کارگاه توبافی داشتند آغاز کردند: قرار شد طراحی و ایده محصول با ما باشد و اجرا هم با آنها، مثلا ما طرح و سایز و رنگ را سفارش می دادیم و آنها برایمان می بافتند. و در نهایت محصول بافته شده را به تهران ارسال می کردند تا از آنها عکاسی شود و برود در صفحه شبکه اجتماعی شان بنشیند.

مقابله سنت و صنعت

توبافی چیست؟ خراشاد کجاست؟ این ابتدایی ترین واکنش کاربران و مخاطب صفحه توبافی خراشاد است. واکنش کسانی که شاید تا به امروز نام این هنر را نشنیده اند و تصوری هم درباره آن ندارند: تازه اگر هم چیزی می دانستند و آن را می شناختند، توبافی یزد بوده است که در بیشتر مواقع، شکل صنعتی به خودش گرفته است. اما او از هنر دست زنان روستایی می گوید که با مواد صددرصد طبیعی و بدون ذره ای پلی استر، توبافی می نمایند و حوله های نرم و لطیف می بافند. اما در لابه لای نظرات مخاطبان صفحه درباره اصل توبافی، نظرات درخشان دیگری هم دیده می شود: این پارچه ها، من را یاد حوله های قدیمی مادرعظیمم می اندازد، یاد روزهای خوشم. راست هم می گوید؛ انگار محصول دست زنان روستایی، همواره همان اصالت قدیمی و سنتی خودش را خواهد داشت. چیزی که معلوم است این است که امروز توبافی در خیلی از مناطق کشور صنعتی شده است اما زنان خراشادی هنوز با همان روال سنتی و قدیمی شان، پارچه بافی می نمایند و کسب و کاری برای خودشان دارند: خب در خیلی از مناطق، توبافی حالتی صنعتی به خودش گرفته است، اما در خراشاد هنوز از طرف میراث فرهنگی، کلاس هایی برای خانم هایش برگزار می شود تا این هنر سنتی خودشان را حفظ نمایند.

توبافی در زمان کرونا

توبافی یک چرخه کسب و کار ساده دارد. خانم های روستایی پشت دستگاه های توبافی شان می نشینند و به قول خودشان، حوله هایی با ابعاد مختلف می بافند و آن را به صورت حضوری در بازارچه های محلی یا مسافرهایی که به روستایشان آمده اند، می فروشند؛ اتفاقی که در این روزها و به واسطه کرونا و ممنوعیت سفر و بسته شدن مغازه ها، از رونق افتاده است. حالا خانم منصور و همسرش، با این کسب و کاری که راه انداخته اند، توانسته اند به خانم های روستا برای فروش محصولاتشان یاری نمایند: ما در فاز اولیه با کارگاه بستگانمان آغاز کردیم اما به مرور، خانم هایی که در خانه مشغول بافتن این پارچه ها هستند را هم شناسایی کردیم. حالا ما به آنها می گوییم چه محصولاتی لازم داریم آنها هم در طول یک ماه، به سفارش ما مشغول هستند. راه اندازی فروش اینترنتی و فروشگاه مجازی باعث شده تا شیوع کرونا، خللی در کسب و کار زنان روستا وارد نکند. منصوری از اولین روزهای افتتاح صفحه اجتماعی شان و همزمانی با آغاز کرونا می گوید: اولین روزهای افتتاح کارمان با اولین روزهای اوج گیری کرونا مصادف شد اما خب چون اساس کار ما اینترنتی بود، به مسئله ای جدی برنخوردیم. و اتفاقا توانستند در این روزهای سخت در کنار زنان روستایی بمانند: راستش را بخواهید، قرارمان بر کارآفرینی روستایی و توسعه کارآفرینی بود و هیچ وقت به سود کلان فکر نکردیم؛ البته می دانیم در طولانی مدت و با حفظ همین کیفیت، به آن هم می رسیم.

زنان هنرمند روستا

در خانه بیشتر زنان روستای خراشاد، یک دستگاه توبافی یا اصطلاحا دستگاه حوله بافی ,جود دارد؛ چیزی شبیه دستگاه فرش بافی. دستگاهی که بافنده با حرکت دست و پا به طور همزمان، می تواند پارچه هایی ببافد که در خیلی از موقعیت های زندگی کاربرد دارد: ما مواد اولیه مثل نخ را به آنها می رسانیم و آنها هم با هنر و دستگاه شان، آن چیزی که ما می خواهیم را می بافند. یک معامله کاملا رضایت مندانه. اگر خانمی در روستا شغلی داشته باشد، همین شغل است. این را لیلا منصوری می گوید امروز با زنان روستایی متعددی همکاری می نماید: ماجرای شغل زنان روستا چیست؟ این که آنها این هنر را دارند و توبافی می نمایند اما همواره در فروش آن مشکلاتی داشته اند. ما آمدیم و مشکل فروش شان را کم کردیم. پس در واقع ما کاری کردیم که دریچه فروش این محصولات تجمیع شود و خیالشان راحت باشد که جنس شان حتما خریدار دارد.

هنر کویری ها

قدمت توبافی به حدود 200سال پیش برمی شود. هنری که با چنین قدمتی، هنوز هم برای گوش خیلی از آدم ها عبارت تازه ای است: حتی این هنر منحصر به یک روستا و دو روستا هم نیست؛ بیشتر روستاهای مناطق کویری که تمرکز چندانی بر کشاورزی و دامداری نداشتند و ندارند، مشغول توبافی هستند. هنری که شاید از چند روستای خاص آغاز شده و در طول سال ها، به روستاهای دیگر هم رسیده است: طبیعتا انتقال تکنولوژی انجام شده است. یعنی کم کم دستگاه هایش به مناطق مختلف کشور رسیده و آدم ها هم هنرش را یاد گرفته اند؛ آنقدر که در کمتر روستایی است که در خانه بیشتر اهالی اش، دستگاه توبافی نباشد. او حتی از شهرهای عظیمی مثل تهران و اصفهان می گوید که آدم های زیادی مشغول به این هنر هستند. اما آن چیزی که تعیین است این که تا امروز، نوعی از کارآفرینی به چنین سبک و سیاقی در خراشاد اتفاق نیفتاده بود. حالا زنان هنرمند روستای خراشاد، این روزها، شرایط بهتری نسبت به قبل دارند: همسرانشان اگر سال آبی خوبی داشته باشند که مشغول زرشک و عناب و زعفران هستند؛ خانم های روستا هم در خانه هایشان و پای این دستگاه ها می نشینند و توبافی می نمایند. این محصولات که پیش از این به شکل امانی به فروش می رسید حالا فروش مستقیم دارد: ما سفارش می دهیم و همان موقع هم با آنها حساب می کنیم. در چنین چرخه ای، فروش رفتن یا نرفتن محصول، به زنان روستایی لطمه ای نمی زند و دیگر دغدغه فروشش را ندارند و به درآمد ثابتی رسیده اند.

چیزی فراتر از حوله

کسانی که از توبافی سررشته ای دارند می دانند هر محصولی که بافته می شود، همه به آن حوله می گویند؛ روال مرسومی که لیلا منصوری در تازه ترین کارآفرینی اش آن را تغییر داد:ما کاربری این محصولات را باز تعریف کردیم؛ مثلا پیش از آن، این محصولات که خود خانم های روستا به آن حوله می گویند، تنها در دو ابعاد حوله دست و صورت و حوله حمام وجود داشت. اما ما سعی کردیم برای این شکل از پارچه ها، تعریف هایی جدید ارائه کنیم تا افرادی که در شهرهای عظیم زندگی می نمایند هم در سبک زندگی روزمره شان به آن احساس احتیاج پیدا نمایند. شال گردن، رویه کوسن، حوله کلاهی سر، انواع دستمال های بهداشتی و آشپزخانه و... همه آن محصولات متنوعی است که در هنر توبافی گنجانده شده است. در واقع پیشنهاد جایگزینی این محصولات طبیعی به جای بعضی محصولات صنعتی که در زندگی روزمره از آنها استفاده می کنیم، باعث شناخت بیشتر و بعد از آن هم فروش بیشتر محصولات توبافی آنها شده است: مثلا یکی از کارهایی که ما انجام دادیم، پیشنهاد فراوری محصولات بود که می توانستیم از آنها به جای محصولات سلولوزی استفده کنیم؛ مثل دستمال کاغذی رولی آشپزخانه. اتفاقی که علاوه بر جنبه محیط زیستی اش، توانست توجه کسانی را هم که نگاه مالی به ماجرا داشتند، جلب کند: چرا؟ چون در دوره ای که محصولات سلولزی، گران شده اند و استفاده از آنها صرفه مالی ندارد، این محصولات هم ارزان تر هستند و هم ماندگاری بیشتر نسبت به انتخاب های قبلی مان دارند و دیر به دیر از بین می فرایند. کیفیتش هم که جای خود دارد و با لطافت و آب گیری بالایی که دارد، می تواند به راحتی جایگزین دستمال کاغذی در سبک زندگی مان بشود. حمایت از کارآفرینی زنان روستایی، حفظ محیط زیست با استفاده از مواد طبیعی، عدم فراوری زباله و در نهایت، یاری به اقتصاد خانواده، بخشی از نتایجی است که هنر توبافی و فروش آن به شکل نوین امروزی، به دنبال خودش دارد.

آموزش، فراوری، فروش

در این چرخه فراوری و فروش و کارآفرینی، حدودا 15 تا 20 خانم روستایی مشغول به کار هستند که با توجه به ابعاد محصول روزانه حدودا چهار متر پارچه می بافند. پارچه هایی که تبدیل به محصولات متنوع و با قیمت های مختلفی می شوند: مثلا کوچک ترین محصول این کار، حوله جیبی است که با ابعاد 35 در 45 قیمتش 25هزارتومان است. اما او از قصدشان برای گسترش دایره آدم های حاضر در این چرخه کارآفرینی می گوید: خیلی دوست داریم تعداد شاغلان و بافنده هایمان را بالا ببریم و آدم های بیشتر در این توسعه همراهمان باشند اما چون فراوری این محصولات، کار دست است، کیفیت های متفاوتی می تواند داشته باشد؛ برای همین ما دلمان نمی خواهد کیفیت محصولات پایین بیاید و طبیعتا مجبوریم خیلی گزیده انتخاب کنیم. و این یعنی آنها هنوز هم در روستا می گردند تا زنان هنرمندی را پیدا نمایند که از اصالت این هنر مطلع هستند. حالا این زنجیره قرار است دنباله دار باشد و به آموزش هم متصل شود: حتی ما به فکر آموزش هم هستیم و می خواهیم توسط همین زنان روستایی و هنرمند، به همه کسانی که در این مدت درخواست همکاری داشته اند، آموزش بدهیم تا به جایی برسند که بتوانند کیفیت مدنظر ما را فراوری نمایند. ان وقت است که این دایره عظیم و عظیم تر می شود و خانم منصوری خیلی واقعی تر از همواره، به هدف دوران دانشجویی اش می رسد.

تور فرانسه: تور فرانسه ارزان | تور فرانسه قیمت، تور پاریس، تور پاییز را همراه ما تجربه کنید.

گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت را زا ما بخواهید.