نماینده چه کسی؛ دولت یا بخش خصوصی؟
به گزارش مجله بای بلاگ، فلسفه وجودی رایزن بازرگانی جهت دادن به تجارت خارجی بر پایه تراز تجاری مثبت است. هر کشوری که توسعه تجاری را پایه رشد مالی قرار داده است سعی نموده از نقش شخصی که بتواند الگوی تجاری هدفمندی را ترسیم کند بهره ببرد. اما اینکه در کشوری مانند ایران که اقتصاد متکی به نفت دارد و صادرات غیرنفتی با مسائل متعددی روبرو است تا چه اندازه اقدامات رایزنان به ویژه در چند سال اخیر که شرایط مالی نابسامان بوده است، موثر بود، احتیاج به مطالعه و آنالیز دارد. محرز است که این نقش در کشور به درستی تعریف نشده یا در صندلی درست مورد استفاده قرار نمی گیرد.
در بعضی کشورها متولی بخش تجارت کاملا دولتی بوده و از رایزن دولتی نیز در این امر استفاده می گردد. در سایر کشورها این بخش و رایزن بازرگانی آن صددرصد خصوصی است. انتخاب رایزن تجاری چه در بخش خصوصی و چه دولتی براساس مولفه های سنجش و ارزیابی از جمله داشتن دانش سیاسی و اقتصادی، تجربه و تخصص در روابط بین الملل، آشنایی به زبان بین المللی و زبان کشور هدف و درحال حاضر آشنایی با تحریم و شرایط حاکم بر آن صورت می گیرد. از آنجا که فراوری کشور گرفتار مسائل متعددی است، عملکرد مطلوب رایزن بازرگانی ضمن حداکثر سازی احتمال پیروزیت در قراردادهای تجاری، هزینه های مضاعف تجاری را نیز کاهش می دهد. آنالیز ها نشان می دهد انتصاب این نقش براساس تخصص و شایسته سالاری صورت نمی گیرد و این صندلی تبدیل به فضایی برای رانت و نفوذ شده است. شاهد این موضوع نیز عدم پیروزیت در صادرات غیرنفتی در دهه اخیر است، به ویژه در شرایط موجود که بخش خصوصی با سختگیری ها و تصمیمات متناقض دولت آن طور که باید نتوانسته توفیق مورد نظر را کسب کند؛ چراکه این رایزن تجاری است که به وسیله روابط دیپلماتیک خود و آگاهی رسانی از بازارهای هدف به بخش خصوصی، زمینه و بستر مناسب را برای حضور پیروز بازرگانان کشور در بازار کشورهای دیگر فراهم می نماید.
موضوع دیگر انتخاب رایزن از بخش خصوصی یا دولتی است. درحال حاضر رایزن خارجی با انتخاب سازمان توسعه تجارت و تایید وزارت امورخارجه معین می گردد. این فرایند بعضا طولانی بوده و بخش خصوصی نیز نمی تواند این عنوان را دریافت کند. بخش خصوصی به دلیل آنکه مستقیما با حوزه تجارت در ارتباط است و فضای فعالیت و کسب و کار کشور هدف را به خوبی می شناسد، می تواند گزینه مناسب رایزنی باشد. اما به نظر می رسد انتخاب رایزن تجاری فعال و مناسب جزو اولویت های وزارت امورخارجه نیست.
به نظر می رسد بودجه ای که به سازمان توسعه تجارت برای انتخاب رایزن اختصاص می یابد اندک است و باعث ایجاد رانت جهت انتخاب آنان شده باشد و عمده رایزنانی که در سفارتخانه ها مستقر هستند، به دلیل عدم ثبات در روابط اقتصادی و بین المللی از نقش تسهیل گری فاصله گرفته و بیشتر وارد نقش واسطه گری شده اند. درحال حاضر و با شرایط سخت تحریم ها صادرات کشور به چند کشور همسایه محدود شده است که چنانچه رایزن بازرگانی مناسبی در این کشورها حضور نداشته باشد، فرصت صادرات غیرنفتی از دست می رود. انتخاب یک رایزن از بخش خصوصی به عنوان نماینده کشور با توجه به شناختی که از چالش ها و موانع عملیاتی در جهت صادرات و واردات دارد، می تواند در زمینه توسعه صادرات و جذب سرمایه گذاری موثر باشد.
رایزن بازرگانی باید متناسب با صادرات از هر استان کشور، ابتدا پتانسیل ها و مزیت های اقتصادی استان را شناسایی و در همگرایی با کشورهای هدف صادراتی قرار دهد تا بر این اساس بتواند منفعت ارزنده را نصیب استان و کشور کند. وجود رایزن آگاه و با تجربه برای پاسخگویی به سوالات و برطرف مسائل حقوقی و قضایی فعالان اقتصادی و ارائه مشاوره به ویژه در حوزه نقل وانتقالات اقتصادی در زمان تحریم می تواند تا اندازه ای رقابت پذیری را بهبود بخشیده و به افزایش کیفیت فراوری داخل در کشور منجر گردد.
ناگفته نماند که ساختار تجاری ایران ساختار مناسبی نیست و متولی تجارت یک سازمان معین نیست. به همین دلیل است که اهداف تجمیع نیافته و رایزنان بازرگانی در سراسر جهان اندک هستند و ارتباط موثری که بتواند به توسعه و تجارت یاری کند، میان اتاق های بازرگانی و بخش دولتی شکل نگرفته است. شاید دلیل عمده آن گره خوردن مسائل سیاسی و امنیتی به مسائل اقتصادی باشد که در عمده تصمیمات حوزه اقتصادی نگاه اعتمادی به بخش خصوصی و همکاری با آن وجود ندارد. تا زمانی که فضای سیاسی و دولتی بر بازارها و روابط خارجی سایه افکنده باشد، نه بخش خصوصی می تواند نقش خود را به درستی ایفا نماید و نه روابط تجاری توسعه می یابند. چراکه اهرم اصلی چرخ اقتصاد کشور در دستان فعالان اقتصادی است که در کنار تمامی مسائل داخلی و خارجی به وجود آمده برای توسعه این کشور ایستاده اند.
منبع: اتاق بازرگانی ایرانtour-malaysia.ir: تور مالزی ارزان قیمت، تور پنانگ، کوالالامپور، لنکاوی، تور لحظه آخری مالزی را همراه ما باشید.
bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا