از ناکامی سیاست های اصلاحی تا سیاست های واگذاری در بورس
به گزارش مجله بای بلاگ، حدود 15 سال از ابلاغ سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی می گذرد؛ سیاست هایی که هدف اصلی آن غیر دولتی کردن اقتصاد ایران به منظور بالا بردن کارآیی بنگاه های تولیدی، رشد شتابان مالی و افزایش ثروت و رفاه مردم بود. به دنبال ابلاغ این سیاست های اصلاح مالی، طبیعتا قانونی هم برای اجرای آن از مجلس گذشت.
امروزه همه قرائن و شواهد حاکی از آن است که تقریبا همه اهداف این سیاست های اصلاح اقتصادی ناکام مانده و نه تنها گرهی از مشکل ناکارآمدی نظام اقتصادی ما نگگردده، بلکه در عمل و به طور ناخواسته معضلات دیگری را هم ایجاد نموده است. نکته مهمی که از همان شروع درخصوص این سیاست های اصلاحی مغفول واقع شد، این واقعیت بود که بدون آزادسازی اقتصادی، غیر دولتی کردن اقتصاد یا خصوصی سازی به معنی واقعی کلمه ناممکن است. این نکته مهم بارها از سوی این قلم و دیگر هم فکران به کرات در همین روزنامه جهانی اقتصاد مورد تاکید نهاده شد؛ اما هیچ گاه از سوی سیاست گذاران به جد گرفته نشد. متولیان امر خصوصی سازی ظاهرا دوباره به فکر ادامه همان سیاست ها به صورتی دیگر افتاده اند. فروش اخیر 10 درصد سهام شستا در بورس و مصاحبه رئیس سازمان خصوصی سازی درباره واگذاری سهام شرکت های دولتی در قالب صندوق های سرمایه گذاری وجه دیگری از قلب مفاهیمی چون غیردولتی کردن اقتصاد و خصوصی سازی را به نمایش گذاشته است. واقعا هدف از این واگذاری ها چیست؟ دو سناریوی خوش بینانه و بدبینانه در این باره می توان تصور کرد. در خوش بینانه ترین حالت که قدری ساده لوحانه هم به نظر می رسد، می توان گفت هدف از این واگذاری ها، علاوه بر مردمی کردن بخشی از مالکیت (سهام)، شفاف سازی و جوابگو کردن مدیران بنگاه های وابسته به دولت و بنگاه های شبه دولتی (خصولتی) است؛ چراکه وارد شدن در بورس مستلزم ارائه شفاف و علنی صورت های اقتصادی است.
یعنی مدیران بنگاه هایی که از این طریق وارد بورس می شوند باید در برابر پرسش های همگان از جمله سهامداران جزء جوابگو باشند. اما این جوابگویی صوری یا واقعی عملا تا چه اندازه بر عملکرد این گونه بنگاه ها که اغلب مستظهر به پشتیبانی قدرت سیاسی آشکار و پنهان هستند، تاثیر می گذارد؟ شرکت های عظیم خودروسازی یا بانک های عظیمی که سهام آنها در بورس خرید و فروش می گردد واقعا بهره وری و عملکردشان نسبت به قبل بهتر شده است؟ واقعیت این است که مدیران این گونه بنگاه های عظیم واگذار شده که جملگی در نهایت از سوی نهادهای وابسته به قدرت سیاسی منصوب می شوند، تنها در برابر این نهادها جوابگو هستند، نه سهامداران و افکار عمومی. مردمی کردن بخشی از مالکیت (سهام) این بنگاه ها هم شوخی خنکی بیش نیست، چراکه در واقع امر، کل مالکیت آنها متعلق به مردم است و فروختن آنچه در مالکیت مشاع مردم است به تعدادی از آنها کاری غیراصولی است.
اما سناریوی بدبینانه که به نظر می رسد به حقیقت نزدیک تر باشد این است که دولت که در حال حاضر در شرایط سخت اقتصادی و مضیقه نقدینگی است و با این واگذاری ها می خواهد برای بخشی از این مشکل چاره جویی کند و شاید از آن بدتر با ایجاد سپر انسانی (به تعبیر دقیق دوست گرانقدر جناب مهندس احمد دوست حسینی)، قصد حمایت از بنگاه هایی را دارد که از منابع یارانه ای دولتی(ملی) هنگفتی استفاده می نمایند. در شرایطی که سرمایه اجتماعی دولت، به معنای عام کلمه، آسیب دیده و ترمیم آن فراتر از یک مساله سیاسی و اخلاقی، تبدیل به مساله ای امنیتی در سطح ملی شده است، بهتر است سیاست گذاران با صداقت با مردم رفتار نمایند. اگر دولت با کسری بودجه روبرو است و احتیاج به نقدینگی در کوتاه مدت دارد، بهترین و کم هزینه ترین روش از لحاظ مصلحت ملی و غیر تورمی بودن، استقراض مستقیم از مردم است. تجربه همه کشورها نشان داده که تنها شیوه پوشش دادن کسری بودجه، بدون اینکه آثار تورمی گسترده داشته باشد توسل به اوراق قرضه است. باید با از میان برداشتن موانع صدور اوراق قرضه، مانند سایر کشورهای جهان از این ابزار اقتصادی بسیار مهم به درستی استفاده کنیم. دولت ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان نسبت بدهی به فراوری ناخالص ملی پایینی دارد؛ مضافا اینکه دارایی های بسیار زیادی در مالکیت خود دارد که می تواند پشتوانه استقراض از مردم قرار گیرد. باید توجه داشت که تعلل در استفاده از این ابزار تامین اقتصادی بسیار مهم، ریسک های زیادی را دربردارد. در نهایت باید اذعان کرد اگر واگذاری ها به شیوه حرفه ای و اصولی نباشد و شائبه ایجاد سپر انسانی برای پوشش دادن منافع خاص و رانت خواری به همراه داشته باشد، در ماهیت خود امری روا نیست و نهایتا ضربه مهلک دیگری بر سرمایه اجتماعی است و نباید این گونه واگذاری ها را به پای آزادسازی اقتصادی گذاشت.
منبع: اتاق بازرگانی ایرانmahsanblog.ir: مهسان بلاگ | سیستم مدیریت محتوای مهسان
1com.ir: مجله کامپیوتر | مجله کاربردی فناوری در صنعت گردشگری
heevblog.ir: هیو بلاگ | سیستم مدیریت محتوای هیو بلاگ
dabiblog.ir: دَبی بلاگ، سیستم مدیریت محتوای دَبی
persinablog.ir: پرسینا بلاگ، سیستم مدیریت محتوا پرسینا